Baklajan – käbir adamlar tarapyndan has gowy görülýän bolsa-da, beýlekiler düýbünden halamaýarlar. Baklajany halamaýanlar her niçigem bolsa peýdasy ýok, näme üçin iýmeli diýip pikir edýän bolsalar, onda olar juda ýalňyşýarlar!
A witamini we düzümindäki fosforyň kömegi bilen nerwleri köşeşdirýän baklajan, köp diuretik aýratynlyklary bilen horlanmaga kömek edýär. Gijeler diýlip atlandyrylýan gyrmyzy ösümlikler maşgalasyna degişli baklajan 1500 ýyldan gowrak wagt bäri Hindistanda we Hytaýda ösdürilip ýetişdirilýär. Dürli toprak dokumalarynda ösdürilip ýetişdirilen baklajanyň iň öndümli görnüşi, pH 5.5-den pH 6.5-e çenli toprak görnüşleri. Baklajanyň tohumy 7 ýa-da 14 günüň içinde ösýär.
Özüniň syrly taryhy bilen ak, gyrmyzy we gyzyl ýaly dürli görnüşlerde ösýän baklajanyň 450-den gowrak reseptiň mowzugydygy mälimdir. Diňe 100 ýylda bejeriş çeşmesi hökmünde ulanylandygy mälim bolan baklajan, köp ýyllyk öý gözlegleri bilen häzirki ýagdaýyna we görnüşine geldi. Hytaýyň resminamalarynda ajy we has tikenli ünsi özüne çekýän ýabany baklajanyň üýtgemegi prosesi agzalýar. Esasanam baklajanyň bejergisi taryhdaky yzlary bilen bejeriş täsirine eýe:
- Baklajanyň süýümi, kaliý, C witamini, B6 witamini bilen ähli ýürek kesellerini goldaýar.
- Baklajany yzygiderli iýmek agramy gözegçilikde saklamakda, ganyň holesteriniň (LDL) derejesini deňleşdirmekde täsirli.
- Baklajandaky polifenollar rak keseline garşy täsir edýär. Bu çişiň ösmeginiň ýa-da düwnük keseliniň döremek howpy bolan näsagda düwnük öýjükleriniň ýaýramagynyň öňüni alýar.
Baklajanyň daşky gabygyndan tapylan nasunin maddasy beýniniň öýjük membranalaryny erkin radikal zeperlerden goraýan güýçli antioksidantdyr. Beýnimize gan akmagyny ýeňilleşdirmek bilen bir hatarda, neýroinflamasiýanyň hem öňüni alýar. Bu köp akyl bozulmalarynyň öňüni almakda möhüm faktor bolup durýar.
- Iýmit siňdiriş ulgamynda köp mukdarda hereket edýän baklajanlar, horlanmaga hem täsir edýär.
- Bagyry belli bir toksinlerden goramaga kömek edýän baklajan, bagyry sagdyn saklaýar.
- Baý iýmit çeşmesi bilen, süýji keseli üçin amatly iýmit çeşmesini döredýär.
Howply ýagdaýy! Baklajan içindäki nikotin sebäpli, aşa köp sarp edilende bedende käbir ýaramaz täsirleri döredip biler. Şonuň üçin baklajany beýleki gök önümler we miweler ýaly proporsional iýilmegi maslahat berilýär. Esasan çig iýilende zäherlenýändigi belli bolan baklajany iýeniňizde seresap bolmak maslahat berilýär.
- Saglyga köp peýdasy bolan baklajany gowurmak we gaýnatmak maslahat berilýär.
- Artykmaç ýagy siňdirýän we ýagda gowrulanda köp witaminleri ýitirýän baklajany iýmek üçin iň sagdyn görnüşde ony gabykda bişirmek has oňaýly hasaplanýar.
- Iýmitlenmezden azyndan 30 minut öň duzly suwa batyrsaňyz, baklajanyň ajy tagamyndan dynyp bilersiňiz. Şeýle hem, baklajan tagamlarynda has köp witamin we mineral almak üçin gabyklary ulanyp bilersiňiz.
Esasanam, ertirlik naharyna baklajany tost hökmünde iýseňiz, özüňizi has laýyk we gujurly duýup bilersiňiz.
«TürkmenGazet».
