Semizlik – bedende ýagyň artykmaç toplanmagy diýmekdir. Kadaly bedende ýag 10 göterim bolmalydyr. Eger-de bu göterim 15-29 derejä ýetse, onda bu semizligiň 1-nji derejesi hasaplanylýar. Göterim 30-49-dan köpelse, 2-nji derejeli semizlikdir. Ýene-de bu göterim 50-100 derejä barsa, onda ol bejerip bolmasy kyn bolan 3-nji derejeli semizlikdir. Eger-de, göterim 100-den ýokary bolsa, 4 -nji derejä degişli semizlikdir. Bu derejedäki semizligi bejermek mümkinçiligi örän azdyr.
Adamlaryň arasynda ýaş ulaldygyça adam semreýär diýen düşünje bar. Hakykatda bolsa semizlik ýaşa seredenok. Artykmaç iýmit, az hereketlilik, agşamlaryna köp iýmek, aýratynam, konditer önümlerini köp iýmek semizlige eltýär. Nesil yzarlamakda we başga sebäplere görä hem semizlik ýüze çykyp biler.
Semizlik iki görnüşde bolup, onuň birinji görnüşi «armyt görnüşli», ikinjisi bolsa «alma görnüşli» diýlip atlandyrylýar. Alma görnüşli semizlikde ýag esasan garynda toplanyp, bu görnüş erkeklerde has köp bolýar. Alma görnüşli semizlik has hem howply hasaplanýar. Olarda gan basyşynyň ýokarlanmagy, 2-nji derejeli süýjüli diabet, onkologiýa keselleri, ýürek, böwrek, bagyr ýetmezçiligi has köp duş gelýär. Erkeklerde semizlik garnyň ölçegi 94 santimetrden köp bolsa, gormon testosteronyň döremegi azalýar. Semizlikden goranmak üçin artykmaç agram bilen göreşmeli. Bilermenler horlanmagyň 6 düzgünini maslahat berýärler:
– ýatar garna aşa köp iýmezlik;
– artykmaç iýmezlik ýa-da saçak başyndan doýman turmak;
– howlukman iýmeklik;
– gök önümleri köpräk iýmeklik;
– lukmanyň maslahatyna görä, käwagt aç gezmeklik;
– hökmany düzgün-hereketiňizi köpeltmek.
Boş wagtyňyzy telewizoryň öňünde, öýjükli telefonlara sarp etmäň! Hereket ýaşaýyş diýmekdir. Arassa howada köpräk pyýada gezelenç ediň! Mümkinçilik bolan halatynda suwda ýüzüň! Sport we bedenterbiýe bilen meşgullanyň!
Siziň saglygyňyz öz eliňizdedir!
Döwletgeldi ALLABERDIÝEW,
TMÝG-niň Köýtendag etrap Geňeşiniň esasy hünärmeni.
