Ýag­şy söz – adam­kär­çi­li­giň göz­ba­şy

Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy ýi­ti ze­hi­ni, akyl-paý­ha­sy bi­len dün­ýä ady do­lan, ta­ry­hy geç­mi­şi­mi­zi, hä­zir­ki bag­ty­ýar­ly­gy­my­zy, gel­jek­ki eş­ret­le­ri­mi­zi öňün­den gö­rüp, özü­niň şy­gyr­la­ry bi­len ýü­rek­le­ri na­gyş­lan umu­ma­dam­zat şa­hy­ry­dyr.

Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň şy­gyr­la­ry­nyň en­çe­me­si ter­bi­ýe mek­de­bi hök­mün­de ata­lar söz­le­ri­ne öw­rü­lip, halk dö­re­di­ji­lik eser­le­ri­ne si­ňip gi­dip­dir. Me­se­lem, şa­hy­ryň dö­re­di­ji­li­gin­de Wa­ta­na, te­bi­ga­ta bo­lan söý­gi, ag­zy­bir­lik, myh­man­sö­ýer­lik, dost-do­gan­lyk, be­ren sö­züň­de ta­pyl­mak, sag­ly­gyň ga­dyr-gym­ma­ty, aras­sa­çy­lyk ba­ra­da şy­gyr­lar köp. Bu ba­ra­da en­çe­me my­sal­la­ry ge­tir­mek bo­lar: «Ýag­şy ogul­dan reh­net ary­gy akar», «Her­giz ýa­man bi­len bi­le bol­maň­lar», «Wa­tan­dan daş dü­şen is­tär me­ka­nyn», «Ýa­ma­nyň zy­ýa­ny ili­ne ýe­ter», «Mert çy­kar myh­ma­na gü­ler ýüz bi­len», «Akyl­ly az gür­lär, gor­kar ti­lin­den», «Akyl ýi­git söz baş­la­maz «men» bi­len», «Ýag­şy ýi­git ýol ýi­tir­mez», «Ýag­şy sö­ze gu­lak sal­gyl», «Ki­tap okan gul­lar mag­ny­dan dok­dur».

Ýag­şy söz ada­myň gö­zel­li­gi­ne, pä­him-paý­ha­sy­na, yk­ba­ly­na gö­ni tä­sir ed­ýär. Şo­nuň üçin go­wy söz­le­mek, hoş­ni­ýet­li gür­le­mek en­di­gi­ni yn­sa­nyň kal­by­na ýaş­ly­gyn­dan guý­ma­ly, şol ruh­da ter­bi­ýe­le­me­li. «Ýag­şy söz ýy­la­ny hi­nin­den çy­ka­rar» diý­li­şi ýa­ly, ol mis­li bir mi­we­li agaç­dyr.

Mag­tym­gu­ly­nyň:

As­la adam­za­da ajy söz ur­maň…
***
Ajy söz­ler dil­den çy­kan bir ok­dur…
***
Deň-duş bil­mez, ma­ny aň­maz ýi­git­den,
Agy­lyň­da ys­sy be­ren it ýag­şy –
di­ýip bel­leý­şi ýa­ly, ýag­şy söz adam­kär­çi­li­giň göz­ba­şy­dyr. Mag­tym­gu­ly ada­myň ju­wan­lyk möw­ri­tin­de päk ah­lak­ly hä­si­ýet­le­riň özün­de jem­len­me­gi­ne uly üns be­rip­dir. Ol ýi­gi­diň işi­niň şow­ly bol­ma­gyn­da ynam­ly­lyk, ha­lal­lyk, mert­lik, aras­sa­lyk, gö­rel­de­lik, yh­las­ly­lyk we we­pa­dar­lyk ýa­ly go­wy gy­lyk­la­ryň oňyn tä­si­ri­ni dü­şün­dir­ýär.
Ýaş nes­li ter­bi­ýe­le­mek­de iň wa­jyp usul­la­ryň bi­ri hem şah­sy gö­rel­de­dir. Mag­tym­gu­ly yn­san per­zen­di­niň ata-ene­si­ne nä­hi­li sar­pa goý­ma­ly­dy­gy ba­ra­da nus­ga bo­lan şa­hyr­dyr. Türk­men­ler­de ga­dym­dan gel­ýän ýö­rel­gä gö­rä, ça­ga he­niz aga-ga­ra dü­şü­nip-dü­şün­män­kä, ene-ata, il-ul­sa, te­bi­ga­ta, Wa­ta­na söý­gi duý­gu­sy bi­len ter­bi­ýe­len­ýär.

Maral ŞAMYRADOWA,
TOHI-niň Agronomçylyk fakultetiniň Agroekologiýa hünäriniň 5-nji ýyl talyby.