Ak-gara telewizora tomaşa etseňiz, ak-gara düýşleri görmegiňiz ahmal. 1942-nji ýylda geçirilen barlagda adamlaryň ak-gara düýşleri görýändigi anyklandy. Bu barlaga gatnaşan 277 talybyň 71% -i reňkli düýşleri seýrek görendiklerini aýtdylar. 2001-nji ýylda gözlegçiler şol bir barlagy gaýtaladylar we soraga gatnaşanlaryň diňe 18% -niň ak-gara düýş görendiklerini aýtdylar. 2008-nji ýylda iňlis alymlary käbir adamlaryň ak-gara reňkde näme üçin düýş görendiklerini öwrenmäge synanyşdylar. Çagalykda ak-gara filmlere tomaşa eden adamlaryň ömrüniň dowamynda reňksiz düýşleri görmäge has ýakyndyklaryny anykladylar.
Ýarag ulanýanlar agyr düýşleri görmäge has ýakyn. Fiziki hüjüme sezewar bolmak aň-düşünjä aralaşyp bilermi? “Call of Duty” ýaly agyr oýunlary oýnamaga endik eden adamlar bilen Kanadaly esgerleri deňeşdirýän barlagda, esgerleriň oýunçylara garanyňda has agyr düýşleri görýändikleri anyklandy.
Düýş arkaly pikirlere syn edip bilýäris. Bu fantaziýa ýaly bolup biler, ýöne hakykat. 2013-nji ýylda alymlar FMRT (funksional magnit-rezonans tomografiýasy) ulanyp, adamlaryň düýşünde görýän zatlaryny yzarlap boljakdygyny hem anykladylar. Biz oýa bolsak-da, uklasak-da, beýnimiziň işjeňligi şol bir akyl şekillerine gabat gelýär. Mysal üçin, alymlar gyzyl almany hyýal edýän adamlaryň beýnisiniň işjeňligini FMRT arkaly synlamak bilen, utanjaň pikirleri öwrenip bilýärler we kimleriň “gyzyl” fantaziýada gezýändiklerine düşünip bilýärler.
Ys – düýşlerimizi şekillendirýär. Uky wagtynda ys duýgumyzyň köplenç işlemeýändigi sebäpli, ýangyna garşy ýangyn duýduryşlaryna bil baglaýarys. Emma 2008-nji ýylda geçirilen barlagyň netijesine görä, yslar düýşlerimiziň emosional ýagdaýyna täsir edýär. Nemes alymlary çüýrük ýumurtgalaryň ysyna duçar bolan adamlaryň has negatiw düýşleri, tersine ýakymly yslara duçar bolan adamlaryň bolsa has süýji düýşleri görýändiklerini anykladylar.
Faruh BABAMURADOW,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň Türkmenabat agrosenagat orta hünär okuw mekdebiniň Maglumat ulgamlary hünäriniň talyby.
