Olar, aslynda, juda köp. Ýöne biz olaryň diňe 5-siniň üstünde durup geçeris.
1. Reýestr – bu operasion ulgamynyň we programma sazlamalarynyň maglumatlar toplumy. Kompýutere programmalary gurnamyzda we aýyranymyzda reýestrde şol programmalar hakynda gerekmejek maglumatlar toplanýar we olar kompýuterde artykmaç ýer tutýar. “CCleaner” programmasynyň kömegi bilen reýestri aňsatlyk bilen arassalamak bolar.
2. Kompýuteriň ulgam diski – bu operasion ulgamynyň oturdylan diski. Ulgam diski köplenç “C:\” diski bolýar. Kompýuteriň ulgam diskine programmalar we draýwerler oturdylýar. Bu diskde surat, aýdym, şekilli aýdym we başga şahsy maglumatlary saklamaklyk maslahat berilmeýär. Sebäbi, operasion ulgamy pozulan ýagdaýynda ulgam diskindäki maglumatlar hem ýiter. Bellik: Iş stolundaky maglumatlar hem “C:\” diskinde saklanylýar. Şahsy maglumatlary başga diskde saklamaklyk dogry bolar.
3. Kompýutere gurnalan programmalar köplenç awtoýüklenme menýusyna goşulýar. Kompýuter açylan badyna awtoýüklenme menýusy işläp başlaýar. Bu näme diýmek? Awtoýüklenme menýusynda saýlanylgy duran programmalaryň ählisi hem işläp başlaýar we kompýuteriň işleýiş tizligini birneme haýalladýar. Awtoýüklenme menýusyna klawiaturadan “Win+R” düwmesi arkaly, açylan penjirede “msconfig” ýazyp, indiki açylan penjirede Awtoýüklenme menýusyny saýlap girmek bolar. Şol ýerde operasion ulgamy bilen birlikde açylmagy islenilmeýän programmalary saýlanylmadyk görnüşe getirip aýyrmak bolar.
4. Käbir wiruslar kompýuteriň we programmalaryň işleýşini haýalladýar. Antiwirus programmasynyň toplumyny wagtynda täzeläp, kompýuteri barladyp durmak maslahat berilýär. Şeýle hem, käbir antiwirus programmalary kompýuteriň tizligine täsirini ýetirýär, programmalary haýal işledýär. Uly göwrümli programmalar bilen işlenilende kä ýagdaýlarda antiwirus programmasyny wagtlaýynça öçürmek hem bolar.
5. Kompýuteriň esasy sütünlerinden biri bolan winçesteriň hem kompýuteriň sazlaşykly işleýşine täsiri bar. Winçester – bu kompýuteriň ähli maglumatlarynyň saklanylýan ýeri. Winçester zaýalanan bolsa kompýuter gaty haýal işleýär. Winçesteriň zaýalanmagynyň esasy sebäbi – elektrik togunyň oýnamagy. Elektrik togy oýnasa kompýuteri wagtlaýynça öçürip goýmak maslahat berilýär. Şeýle hem, kompýuteri işläp duran wagty göni elektrik togundan öçürmäň, çünki winçestere zyýan ýetirip bolar.
Taýýarlan: Serdar ATAÝEW,
Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň Maglumat ulgamlary we tehnologiýalary hünäriniň 1-nji ýyl talyby.
