Biziň näme üçin düýş görýändigimiz barada gyzyklanýan esasy iki ugur: fiziologiýa (organizmiň işjeňligini öwrenýär) we psihologiýadyr (beýniniň işjeňligini öwrenýär). Dürli ylymlardygyna garamazdan, bularyň ikisi hem “ukynyň bir görnüşi bolan çalt ukynyň dowamynda biz düýş görýäris” diýen pikiri golda-ýarlar. Ukynyň şu görnüşiniň dowamynda biziň ýumuk gözlerimiz çalt hereket edýär, onuň şeýledigini bolsa gabaklarymyzyň çalt-çalt gyrpyldamasyndan bil-ýäris. Şol wagt beýnimiziň işjeňligi güýçlenýär.
Fiziologiýa taglymaty çalt ukynyň dowamynda beýnimiziň nähili işleýşini kesgitleýär. Bu taglymatyň tarapdarlaryny beýnimiziň öýjüklerini türgenleşdirmek üçin düýş görýändigimizi, oýanan halatymyzda beýnimiziň üznüksiz duýduryş signallaryny iberýändigini we habarlary kabul edýändigini, şeýlelikde, bedenimiziň dowamly hereketde bolmagy bilen bu funksiýanyň ornuny düýşleriň tutýandygyny belleýärler.
Psihologik taglymatyň tarapdarlarynyň pikirine görä bolsa, düýşler biziň pikirlerimize we duýgularymyza esaslanýar. Düýşler durmuşymyzda, ýagny, günüň dowamyndaky gutarylmadyk işleriň täsiri netijesinde döreýändir. Hakykatdanam, düýş bilen ynsanyň çuňduýgularynyň arasyndaky baglanyşyklar näçe müňýyllyklaryň dowamynda bolup gelipdir. 2300 ýyldan hem gowrak mundan ozal, grek filosofy Aristotel hem özüniň “ParvaNaturalia” atly eserinde arzuw-hyýallar bilen duýgularyň arasynda öz arabaglanyşygyň bardygyny ýazyp geçipdir. Bu bolsa düýş bilen ynsanyň çuň duýgularynyň arasyndaky baglanyşygyň näçe müňýyllyklardan bäri dowam edýändiginiň aýdyň mysalydyr.
Maral DATOWA,
«Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň tehniki orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy.
